Hesabım
Sarman kedi, belirli bir kedi ırkını değil, turuncu, sarı veya kırmızı tonlarındaki tüy rengine sahip kedileri tanımlar. İngilizce kaynaklarda “Orange Tabby”, “Ginger Cat” veya “Marmalade Cat” olarak bilinir. Bu tanım, kedinin ırkına değil tüy desenine işaret eder. Yani bir Sarman, Scottish Fold, British Shorthair veya saf olmayan ev kedisi olabilir. Çılgınlıkları ve enerjileri ile ünlü turuncu kediler de Sarman sınıfına girerler.
Sarmanlık, genetik olarak “Tabby" yani tekir deseniyle bağlantılıdır. Tüm turuncu kedilerde bu desen görülür çünkü kürk rengi Agouti geni tarafından belirlenir. Bu gen, tüyde açık ve koyu pigmentlerin sıralanmasını sağlar. Bazı Sarman kedilerde desen çizgiler halinde belirgindir, bazıları ise daha silik “kumlu” bir görünüme sahiptir.
Menşei: Evrensel (Tüm kedi ırklarında görülebilir)
Boy: 30–35 cm (Orta boy)
Kilo: 4.5–5.5 kg (Ortalama)
Yaşam Süresi: 10–20 yıl (İyi bakımda 20 yıla kadar)
Karakter: Sosyal, sevecen, oyuncu, meraklı, konuşkan
Fiziksel Özellikler: Turuncu–krem arası tüy rengi, alın bölgesinde “M” şekli, tekir (Tabby) desenli kürk, kehribar veya altın tonlarında gözler, kaslı orta boy vücut yapısı
Sarman kediler orta boyutlu, güçlü kas yapısına sahip hayvanlardır. Ortalama boyları 30-35 santimetre, ağırlıkları 4,5-5 kilogram civarındadır. Tüy renkleri yoğun turuncudan açık kreme kadar değişir. Bu renk farkı, tüylerdeki pheomelanin pigmentinin oranına bağlıdır. Aynı pigment, insanlarda kızıl saç rengini oluşturan maddedir.
Göz renkleri genellikle sarı, kehribar veya altın tonlarındadır. Mavi gözlü Sarman kediler çok nadirdir. En belirgin özelliklerinden biri, alınlarında yer alan “M” şeklindeki işarettir. Bu işaret, tüm Tabby desenli kedilerde bulunur ve tarih boyunca farklı kültürlerde sembolik anlamlar kazanmıştır.
Sarman kedilerin genetik yapısı, X kromozomu ile yakından ilişkilidir. Turuncu renk geni (O geni), doğrudan X kromozomu üzerinde yer alır. Erkek kediler bir X ve bir Y kromozomu taşır, bu nedenle eğer X kromozomlarında turuncu geni varsa, tamamen Sarman olurlar. Dişi kediler iki X kromozomu taşır ve her ikisinde de turuncu gen bulunmadıkça tamamen turuncu olamazlar. Bu yüzden dişi Sarman kediler oldukça nadirdir.
Yaklaşık olarak tüm Sarman kedilerin yüzde 80’i erkektir. Bu oran, Sarmanların çoğunlukla dost canlısı ve oyuncu olarak tanımlanmasının temelini oluşturur. Erkek kediler, dişilere göre genellikle daha sosyal ve insan odaklıdır.
Moleküler düzeyde, turuncu rengin nedeni ARHGAP36 adlı genin melanositlerde farklı biçimde çalışmasıdır. Bu genin etkisiyle, normalde siyah pigment (eumelanin) üreten hücreler, bunun yerine turuncu pigment (pheomelanin) üretir. Bu biyolojik süreç, kedinin rengini belirleyen temel mekanizmadır.
Sarman kediler genellikle neşeli, meraklı ve sosyal bir karaktere sahiptir. Ev içinde insanlarla vakit geçirmekten keyif alırlar. Oyuncu yapıları sayesinde özellikle yavruluk döneminde yüksek enerji gösterirler. Sahiplerine bağlılıkları ve sevecen tavırlarıyla tanınırlar.
Sarman kediler “konuşkan” kedi tipine de girer. İsteklerini miyavlama, mırıldanma veya farklı seslerle ifade ederler. Bu davranış, onların insanlarla güçlü iletişim kurma eğilimini gösterir. Diğer kedilere göre daha geveze bir yapıları var diyebiliriz.
Ancak mizacın yalnızca renkten değil, cinsiyet oranından etkilendiği unutulmamalıdır. Çoğu Sarman erkek olduğu için, davranışlar erkek kedilere özgü sosyal eğilimlerle paralellik gösterir.
Bazı kaynaklara göre Sarman kediler, diğer tekir desenli kedilere kıyasla daha uysal ve sakin bir yapıya sahiptir. Türk kültüründe “Sarman” genellikle sevecen, uyumlu ve ev ortamına düşkün kedi olarak algılanır. Bu özellikleri onları aile yaşamı için uygun evcil dostlar haline getirir.
Sarman kediler genel olarak genetik açıdan dayanıklıdır. Turuncu renk geni, bilinen herhangi bir kalıtsal hastalıkla ilişkilendirilmemiştir. Uygun bakım koşullarında yaşam süreleri 15 ila 20 yıl arasında değişebilir.
Ancak bu kedilerin karşılaştığı en yaygın sağlık problemi obezitedir. Uzun uyku alışkanlıkları ve mamaya düşkünlükleri, kilo artışını kolaylaştırır. Fazla kilo, diyabet, kalp hastalıkları ve eklem sorunları gibi riskleri artırır. Bu nedenle düzenli egzersiz ve kontrollü beslenme programı büyük önem taşır. Obeziteye yol açmayacak kaliteli besin değerleri içeren mamalar kullanmak ve serbest beslememek bu konuda kritiktir.
Kediler doğaları gereği zorunlu etoburdur. Sarman kediler için en uygun beslenme modeli, yüksek kaliteli hayvansal protein içeren mamalardır. Mama etiketinde ilk iki veya üç bileşenin et kaynaklı olması gerekir. Bitkisel bazlı mamalar, kedinin ihtiyacı olan amino asitleri karşılamaz.
Sarman kedilerin yüksek protein gereksinimi için ideal bir seçimdir. Kuzu etiyle zenginleştirilmiş formülü kas sağlığını destekler, düşük tahıl içeriği ise sindirimi kolaylaştırır. Tropikal meyveler doğal antioksidan sağlar, obeziteye eğilimli kedilerde kilo kontrolüne yardımcı olur.
Ürünü İnceleSarman kedilerde kilo kontrolü için yaş mama tercih edilmelidir. Yaş mamalar düşük kalori içerir ve yüksek nem oranı sayesinde kedinin su alımını artırır. Bu durum hem kilo kontrolü sağlar hem de idrar yolu sağlığını korur.
Veterinerler, kuru ve yaş mamanın dengeli biçimde verilmesini önerir. Ayrıca, porsiyon kontrolü yapılmalı ve ödül mamaları sınırlı kullanılmalıdır.
Sarman kediler oyun oynamayı sever. Günlük hareket, onların hem fiziksel hem zihinsel sağlığı için gereklidir. Günde 15-30 dakika interaktif oyunlar idealdir. Lazer ışıkları, tüy çubukları veya hareketli oyuncaklar kullanılabilir.
Sarman kedilerin günlük egzersiz ihtiyacını karşılamak için mükemmel bir oyuncaktır. Tüylü ve peluşlu yapısı doğal av içgüdüsünü harekete geçirir, hem fiziksel aktiviteyi hem de zihinsel uyarımı destekler. Obeziteye eğilimli kediler için eğlenceli bir kilo kontrol aracıdır.
Ürünü İnceleEv ortamı dikey alanlarla zenginleştirilmelidir. Tırmanma kuleleri, raflar veya kedi ağaçları kedinin doğal avcılık içgüdüsünü destekler. Ayrıca, bu alanlar stresin azalmasına ve kas yapısının korunmasına yardımcı olur.
Sarman kedilerin alnındaki “M” işareti, birçok kültürde kutsal kabul edilmiştir. İslam geleneğinde bu işaretin Hz. Muhammed’in kedisi Müezza’ya dokunmasıyla oluştuğuna inanılır. Hristiyan kaynaklarında ise Meryem Ana’nın bir kediyi kutsadığı ve alnına “M” harfi bıraktığı anlatılır.
Antik Mısır’da “M” harfinin, kedilere verilen “Mau” kelimesinden geldiği düşünülür. Bu sembol, tarih boyunca kedinin insanlar için yalnızca bir evcil hayvan değil, aynı zamanda bir anlam ve koruma simgesi olarak da görüldüğünü kanıtlar.
Popüler kültürde Sarman kediler genellikle sevecen ama obur karakterler olarak gösterilir. En tanınmış örnek Garfield’dır. Garfield’ın tembelliği ve yemeğe düşkünlüğü, Sarman kedilerdeki obezite riskine mizahi bir gönderme niteliğindedir. Ayrıca Tiffany’de Kahvaltı filmindeki “Orangey” ve İngiliz devlet adamı Winston Churchill’in kedisi “Jock” da Sarman olarak bilinir.
Sarman kediler, genetik açıdan özel, karakter olarak sosyal ve sahiplerine bağlı hayvanlardır. Yüksek enerjiye sahip olmalarına rağmen, beslenme alışkanlıkları dikkat edilmezse hızla kilo alabilirler. Uygun mama seçimi, düzenli egzersiz ve sevgi dolu bir çevre, Sarman kedinin uzun ve sağlıklı bir yaşam sürmesini sağlar.
Alnındaki “M” harfiyle hem bilimsel hem kültürel anlamlar taşıyan Sarman kediler, insanla olan kadim bağın en sevimli temsilcilerinden biridir.
