Kedi sahipleri için evde tırnak kesimi biraz göz korkutucu bir iş gibi görünebilir. Oysa kedinizin tırnaklarını düzenli kesmek, onun sağlığı, sizin ve ailenizin güvenliği ve ev eşyalarınızın korunması için önemli bir rutindir.
Kedinizin tırnaklarını ne sıklıkla kesmeniz gerektiği kedinizin yaşam tarzına ve tırnaklarının uzama hızına bağlıdır. Genellikle uzmanlar, kedilerin tırnaklarının ortalama her 2-3 haftada bir kesilmesini önerir. Hatta bazı veterinerler, 10 gün ila 2 hafta arayla kesimin ideal olduğunu belirtirler. Özellikle yaşlı veya çok hareketsiz ev kedilerinin tırnakları hızla uzayıp dışarı çıkabilir; bu nedenle bu kedilerde tırnakları 2-4 haftada bir kontrol etmek ve gerektiğinde kesmek gerekebilir.
Tabii ki her kedi için ideal aralık farklı olabilir, bu yüzden en doğrusu düzenli aralıklarla kedinizin tırnaklarını gözlemlemektir. Eğer kedinizin tırnakları normalde içeri çekik durması gerekirken dışarıda ve sivri şekilde görünüyorsa veya sert zeminde yürürken "tık tık" sesleri duyuyorsanız, tırnaklar çok uzamış demektir. Aynı şekilde tırnaklar halıya, battaniyeye ya da kıyafetlerinize takılmaya başladıysa da kesim zamanı gelmiş demektir. Aktif olarak dışarı çıkan kediler tırnaklarını tırmanma, sert zeminlerde gezme ve ağaçları tırmalama yoluyla kısmen törpüleyebilir. Kediniz düzenli olarak tırmalama tahtası kullanıyorsa veya dışarıda ağaçlara tırmanma imkânı buluyorsa, tırnakları doğal yolla biraz aşınacağı için kesim aralığını biraz daha açmanız mümkün olabilir. Ancak yine de düzenli kontrol etmeyi ihmal etmeyin; kedinizin tırnakları ihtiyaç duydukça kesilmelidir.
Birçok kedi sahibi, yanlış yapıp canını acıtmaktan korktuğu için tırnak kesme konusunda çekincelidir. Ancak doğru teknikle ve biraz sabırla bu işi güvenli ve stressiz bir şekilde yapmak mümkündür. İşte adım adım doğru kedi tırnağı kesimi tekniği:
Kedinizi sakinleştirecek uygun bir zaman belirleyin. Özellikle oyun oynadığı veya enerjik olduğu anlar yerine, yemek sonrası uykulu ve rahat olduğu bir an idealdir. Sessiz, dikkatini dağıtacak şeylerin az olduğu bir ortam seçin. Kedinizi kucağınıza, sırtı size dönük olacak şekilde nazikçe oturtun. Eğer çok hareket ederse, kontrol altında tutmak için yumuşak bir havluya sarabilirsiniz. Tırnak kesimine hazırlık olarak, işlemden birkaç gün önce kedinizin patilerini masaj yapar gibi okşayarak ona dokunmaya alıştırın; her pati yastığına hafifçe bastırıp tırnaklarını çıkarın ve ardından hemen bir ödül maması verin. Ayrıca, tırnak makasını önceden tanıtmak kedinizi rahatlatabilir. Boş bir makarna (spagetti) çubuğunu kedi tırnak makasıyla keserek çıkacak "klik" sesini önceden kedinize duyurun; böylece makasın sesi ona yabancı gelmeyecektir.
Kesime başlamadan önce ihtiyacınız olan malzemeleri hazırlayın. İyi kesen, kediye uygun bir tırnak makası, kediniz huysuzlanırsa diye sarabileceğiniz bir havlu, ve olası bir kanamayı durdurmak için kan taşı veya mısır nişastası gibi bir malzeme bulundurun. Ayrıca kedinizi ödüllendirmek için sevdiği ödül maması da elinizin altında olsun. Bu malzemelerin hazır olması, kesim sırasında acele etmenizi önler ve stresi azaltır.
Kedinizin patisini nazikçe kavrayın. Baş parmağınız ve işaret parmağınızla pati yastığına hafifçe bastırarak tırnağın dışarı çıkmasını sağlayın. Çoğu kedi parmaklarında tırnaklar normalde geri çekili durur; bu şekilde bastırınca tırnak uçlarını netçe görmüş olursunuz. Tırnağın uç kısmı şeffaf ya da beyazımsı olabilir, iç tarafta görünen pembemsi kısım ise "quick" denen canlı doku bölümüdür. Quick, sinir uçları ve kan damarları içerir, bu nedenle bu kısma kesinlikle dokunmamak gerekir.
Tırnak makasını, tırnağı üstten ve alttan kavrayacak şekilde dikey doğrultuda konumlandırın; yan taraftan kesmeye çalışmayın. Makası tırnağa yanlamasına yaklaştırmak, tırnağın katmanlarına ayrılarak çatlamasına neden olabilir. En doğrusu makası tırnağın ucuna, tırnağın büyüme yönüne dik biçimde tutmaktır. İsterseniz makası hafifçe eğerek yaklaşık 45 derecelik bir açıyla konumlandırabilirsiniz; bu açı, temiz ve düzgün bir kesim yapmanıza yardımcı olur.
Kesmeniz gereken kısım, tırnağın sivri ucudur. Makasınızı doğru konumlandırdıktan sonra, sadece tırnağın en uçtaki sivri bölümünü tek seferde kesin. Acele etmeyin ve kontrollü bir basınç uygulayın. Kesinlikle pembe kısmına kadar kesmeyin; yalnızca ucundaki ölü keratinli kısmı alın. Pembe kısmını kesmek kedinize çok acı verir ve kanamaya yol açar. Bu nedenle emin olamadığınız durumlarda az kesmek, fazla kesmekten iyidir.
Bir pati üzerinde 4-5 tırnak (ön patilerde bir de beşinci "başparmak" tırnağı olduğunu unutmayın) bulunduğunu düşünürsek, hepsini tek seferde kesmek zorunda değilsiniz. Kediniz huzursuzlanırsa zorlamayın. Gerekirse her seferinde bir veya iki tırnak kesip sonra kısa bir mola verin. Bazı kediler bir oturuşta tüm tırnaklarının kesilmesine izin vermeyebilir, bu gayet normaldir. Sabırlı olun ve kedinizi kızıp cezalandırmaya kalkmayın. Eğer kediniz sürekli tepki verip kaçmaya çalışıyorsa, işlemi sonraya bırakın veya bir veterinerden ya da profesyonel pet kuaföründen yardım alın. Önemli olan, kedinizin bu deneyimi olabildiğince stressiz atlatmasıdır.
Tırnak kesme seansını, kediniz için pozitif bir deneyimle sonlandırın. İşi bitirdiğinizde (hatta aralarda iyi davrandığında), ona sevdiği bir ödül maması verin ve bolca övgüyle sevin. Kedinize yumuşak bir ses tonuyla konuşarak onu ne kadar iyi davrandığı için takdir ettiğinizi gösterebilirsiniz. Bu sayede kediniz, tırnak kesiminin sonunda güzel şeyler olduğunu hatırlayacak ve bir sonraki sefere daha uyumlu olacaktır.
Kedi tırnaklarını keserken kullanabileceğiniz çeşitli aletler mevcuttur. Her şeyden önce, insan tırnak makası yerine kedi için özel tasarlanmış tırnak makaslarını kullanmak daha güvenli ve etkilidir. Bu özel tırnak makasları kedinizin tırnak yapısına uygun açı ve keskinlikte olduğundan, işinizi kolaylaştırır ve kazayla tırnağı parçalama riskini azaltır.
Makas tipi tırnak makasları, küçük bir makasa veya penseye benzeyen yapısıyla tırnağı iki bıçak arasında keser ve özellikle küçük ile orta boy kediler için elde rahat bir kullanım sunar. Giyotin tipi tırnak makasları ise, tırnağın ucunu sabit bir deliğe yerleştirip sapına bastığınızda içindeki küçük bıçağın yukarı doğru hareket ederek tırnağı giyotin prensibiyle kesmesini sağlar.
Her iki tür de kedilerin tırnaklarını kesmek için yaygın olarak kullanılır ve işinizi görecektir; hangisini seçeceğiniz sizin kullanım rahatlığınıza ve kedinizin tepkisine bağlıdır. Eğer mümkünse ikisini de deneyip hangisinde daha rahat ettiğinizi görebilirsiniz. Önemli olan, hangi aleti kullanırsanız kullanın, bıçağın keskin olmasıdır. Keskin bir alet, tırnağı tek seferde pürüzsüz keser; körelmiş bir bıçak ise tırnağı ezerek ayrılmasına veya kanamasına yol açabilir. Bu yüzden tırnak makasınızı zaman zaman yenisiyle değiştirmek veya bıçak kısmını bilemek gerekebilir.
Bazı kedi sahipleri, elektrikli tırnak törpü cihazları kullanmayı da tercih edebilir. Ancak bu tip motorlu törpüler genellikle köpekler için daha uygun olup, kediler için gürültüsü ve titreşimi rahatsızlık yaratabilir. Yeni başlayanlar için en pratik yöntem, elde kullanılan kedi tırnak makaslarıyla kesim yapmaktır.
Tırnak kesimi sonrasında, kesilen tırnakların uçlarında keskin köşeler kalabilir. Bunları düzeltmek için küçük bir tırnak törpüsü işinize yarar. Hatta bazı kedi tırnak makası setlerinin içinde minik bir törpü bulunur. Törpüyle, kestiğiniz tırnağın kenarlarını birkaç hamlede yumuşatarak hem kedinizin tırnaklarının takılmasını engelleyebilir hem de dokunduğunda daha az keskin olmasını sağlayabilirsiniz.
Kedi ve köpeklerin kontrol dışına çıkan tırnaklarını güvenli ve kolay bir şekilde kesebilmeniz için özel olarak tasarlanmış komple bir tırnak bakım setidir. Bu sette tırnak makası ve tırnak törpüsü birlikte sunulur. Tırnak makası sayesinde tırnaklarınızı kısa ve düzgün bir şekilde keserken, set içerisinde yer alan törpü ile kesilen tırnak uçlarını pürüzsüz hale getirebilirsiniz.
Kedi ve köpeklerin tırnak bakımına özel olarak tasarlanmış pratik bir çözümdür. Set içerisinde yer alan tırnak makası, tırnakların güvenli ve düzgün bir şekilde kesilmesini sağlarken, törpü ile kesilen tırnak uçları pürüzsüz ve yuvarlak hale getirilebilir. Küçük, orta ve büyük ırklara uygun olan bu set, ergonomik plastik ve metal yapısıyla kullanıcıya rahat bir kullanım sunar. Kaymaz tutma sapı sayesinde kontrol kolaylaşırken, evcil hayvanınızın bakım rutini daha güvenli ve konforlu hale gelir.
Kedinizin tırnaklarını kestikten sonra, birkaç basit adımla patilerini rahat ettirebilir ve oluşabilecek problemleri engelleyebilirsiniz.
Eğer yanlışlıkla biraz derin kesip tırnağın canlı kısmına denk gelir ve kanamaya yol açarsanız panik yapmayın. Kedinizin patisini temiz bir pamukla hafifçe sarın ve kanayan tırnak ucuna kan taşı tozu (yoksa mısır nişastası) uygulayın. Kan taşı, kanın pıhtılaşmasını hızlandırarak kanamayı durduracaktır. Genellikle birkaç dakika içinde kanama durur. Kanama durduktan sonra patiyi temiz tutmaya özen gösterin. Eğer kanama 5-10 dakika içinde durmazsa, veterinerinize danışın.
Tüm tırnakları kestikten sonra, kestiğiniz tırnak uçlarını kontrol edin. Eğer çok keskin veya pürüzlü kenarlar kaldıysa, setinizdeki törpüyle her bir tırnağın ucunu birkaç kez sürterek pürüzsüz hale getirin. Bu adım özellikle kumaşlara takılmayı önler ve kediniz bir yere tırmandığında tırnaklarının daha az takılmasına yardımcı olur. Törpüleme işlemini nazikçe yapın ve kediniz rahatsız olursa zorlamayın.
Kesim sonrası kedinizin patilerini genel bir kontrol edin. Parmak aralarında tırnak kesiminden kalan küçük bir parça olup olmadığına bakın (nadiren de olsa kesilen tırnak parçaları tüylere takılabilir). Pati yastıklarında bir kesik veya tahriş belirtisi var mı kontrol edin. Gerekirse nemli yumuşak bir bezle pati altlarını silip kurululayabilirsiniz. Bu, hem tırnak kesimi sırasında oluşan tozları temizler hem de olası bir küçük tahriş varsa rahatlatır.
Kediniz kesim boyunca sabrettiyse onu mutlaka tebrik edin ve ödüllendirin. Zaten kesim adımlarında da önerildiği gibi, işlem biter bitmez kedinize sevdiği bir ödül maması verebilirsiniz. Onu okşayıp yumuşak bir sesle konuşarak ne kadar iyi davrandığını gösterin. Bu, kedinizin yaşadığı deneyimin olumlu bir şekilde sonlanmasını sağlar. Sonrasında kediniz muhtemelen gerinip patilerini yalayarak kendi bakımını yapacaktır; onu rahat bırakın ve stresten tamamen kurtulmasına izin verin.
Kedinizin tırnaklarını düzenli olarak kesmenin birçok faydası vardır.
Aşırı uzayan tırnaklar zamanla kıvrılarak kedinizin pati etine batabilir. Bu da enfeksiyon kapmasına, canının yanmasına ve hatta düzgün yürüyememesine yol açabilir. Düzenli kesim ile bu gibi tırnak batması problemlerini engellemiş olursunuz. Ayrıca, tırnaklar düzenli kesilince kediniz patilerini daha rahat kullanır ve yaşlı kedilerde görülebilen tırnak deformasyonlarının önüne geçilir.
Kediler içgüdüsel olarak tırmalama ihtiyacı duyarlar. Eğer tırnakları çok uzunsa, bu ihtiyacı giderirken koltuklarınızı, perdelerinizi veya halılarınızı ciddi biçimde zarar verebilirler. Kısa ve düzgün kesilmiş tırnaklar ise ev eşyalarına verebilecekleri zararı en aza indirir; mobilyalarınız ve perdeleriniz daha güvende olur. (Tabii ki kedinizin yine de bir tırmalama tahtasına yönelmesi idealdir.)
Kediniz sizi sevgiyle yoğururken veya oyun oynarken patilerini kullandığında, uzun ve sivri tırnaklar cildinizi çizebilir. Özellikle küçük çocuklar veya hassas cilde sahip kişiler için bu çizikler can yakıcı olabilir. Düzenli kesilmiş tırnaklar, kediniz sizi tuttuğunda veya kucağınıza atladığında istemeden oluşabilecek derin çizikleri engeller ve hem sizi hem de ailenizi korur. Kısacası, kedinizle olan etkileşimleriniz daha keyifli hale gelir.
Çok uzun tırnaklarla dolaşmak kediniz için rahatsız edici olabilir. Tırnaklar fazla uzayınca kedi tam olarak patilerini yere basamaz, halıya takılınca canı sıkılır veya kendi tırnaklarıyla istemeden kendini yaralayabilir. Tırnaklar düzenli kesildiğinde kediniz daha rahat yürür, koşar ve oynar, patilerinin üstüne ağırlığını düzgünce verebilir. Bu da genel olarak daha konforlu ve mutlu bir kedi demektir.
Kedinizin tırnaklarını ihmal etmenin yaratabileceği önemli sorunlar vardır.
Kesilmeyen tırnaklar sürekli uzar ve kedi onları yeterince törpüleyemezse kıvrılarak sonunda kendi pati yastığına batabilir. Bu ağrılı duruma tırnak batması denir ve kedinizin yürürken aksamasına, acı çekmesine neden olur. Patiye batan tırnak deride açık bir yara oluşturacağı için enfeksiyon riski de taşır. İleri vakalarda veteriner müdahalesi gerekebilir.
Uzun ve sivri tırnaklar kediniz bir yere zıpladığında veya koştuğunda halıya, battaniyeye ya da kıyafetlerinize kolayca takılabilir. Böyle bir durumda kedi panikle patisini çekerse tırnak kırılabilir veya kısmen kopabilir. Bu da canının yanmasına ve kanamalara yol açar. Ayrıca sürekli bir yerlere takılan tırnaklar kedinizde stres yaratır; hareket ederken tedirgin olmasına sebep olabilir.
Kedinizin tırnakları çok uzunsa, onları törpülemek ve rahatlamak için daha agresif şekilde mobilyalarınızı tırmalamaya başlayabilir. Sonuç olarak koltuklar, halılar, perdeler uzun tırnak darbeleriyle daha fazla zarar görür. Zamanla eşyalarınız yıpranır, hatta kullanılamayacak hale gelebilir. Bu durum hem maddi zarar demektir hem de kedinizle aranızda gerginliğe sebep olabilir.
Tırnakları kesilmeyen bir kediyle oynamak ya da onu kucağınıza almak biraz zorlayıcı olabilir. Kediniz niyetli olmasa da uzun tırnaklarıyla derinizi çizebilir, canınızı acıtabilir. Özellikle evde çocuklar varsa, oyun sırasında uzun kedi tırnakları istenmeyen yaralanmalara yol açabilir. Düzenli kesilmeyen tırnaklar hem sizin hem kedinizin birlikte geçirdiği zamanı olumsuz etkileyebilir.
Aşırı uzamış ve patiye batmış tırnaklar, evde müdahale edilemeyecek kadar problem yarattığında veteriner tarafından sedasyon (yatıştırma) altında kesilmek zorunda kalınabilir. Bu, hem kediniz için stresli bir deneyim olur hem de aslında kolayca önlenebilecek bir masraf ve risk anlamına gelir. Düzenli bakım yapmayarak kedinizi bu duruma düşürmemek en iyisidir.
Genellikle 2-3 haftada bir kesilmesi önerilir. Ancak kedinizin tırnak uzama hızına göre bu süre değişebilir.
Hayır. İnsan makası, kedi tırnağını ezebilir veya çatlatabilir. Kediye özel tırnak makası kullanmak daha güvenlidir.
Sadece sivri ucunu kesin. Tırnağın pembe kısmına (quick) dokunmamaya dikkat edin.
Tırnak keserken kanarsa ne yapmalıyım?
Kan taşı tozu ya da mısır nişastası uygulayarak kanamayı durdurabilirsiniz. Kanama durmazsa veteriner desteği alın.
Hayır. Kediniz huzursuzsa sadece birkaç tırnak kesip kalanları sonra tamamlayabilirsiniz.
Zorlamayın. Onu bu sürece alıştırmak için sabırlı olun ya da veterinerden destek alın.
Kesim sonrası tırnak uçlarını törpüleyerek pürüzsüzleştirin, patilerini kontrol edin ve kedinizi ödüllendirin.
Ev kedileri için evet, çünkü doğal ortamda törpüleme şansı azdır. Uzayan tırnaklar sağlığına ve ev eşyalarına zarar verebilir.
Evet, ön patiler kadar hızlı uzamasalar da arka tırnaklar da zamanla uzar ve kontrol edilip gerektiğinde kesilmelidir.
Evet. Tırmalama tahtası tırnakları törpülemeye yardımcı olur ama çoğu zaman tırnakları yeterince kısaltmaz.
Kedinizi uykulu veya sakin olduğu zamanlarda kesim yapmak daha kolaydır. Oyun sonrası ya da yemek sonrası ideal olabilir.
Doğru kesim yapılırsa hayır. Ancak pembe canlı dokuya (quick) zarar verilirse acı ve kanama olabilir.
İlk zamanlarda faydalı olabilir. Biri kediyi tutarken diğer kişi tırnak kesimini daha güvenli şekilde yapabilir.
Kedinizin tırnaklarını düzenli aralıklarla kontrol edip kesmek, onun mutlu ve sağlıklı kalmasına yardımcı olan basit ama önemli bir bakım rutinidir. İlk denemelerde biraz zaman ve sabır gerekse de, uygun aletlerle ve doğru teknikle pratiğe devam ettikçe işiniz kolaylaşacaktır. Kediniz de bu sürece alışacak ve her ikiniz için de tırnak kesimi doğal bir rutin haline gelecektir. Unutmayın, eğer kendinizi emin hissetmezseniz veterinerinizden veya profesyonel bir pet kuaföründen destek alabilirsiniz. Böylece sevimli dostunuzun patileri daima rahat, sağlıklı ve güvende kalacaktır.
